Czy troska o bezpieczeństwo młodzieży musi wykluczać atrakcyjny wygląd terenu? Czy betonowy plac przed szkołą może się zazielenić? Jakie pomysły na zmiany mają uczniowie? Zobaczcie jak przebiegały prace warsztatowe oraz konsultacje projektu w szkole!
Zmiany, które wprowadzimy na terenie Szkoły Podstawowej nr 195 mają służyć jej społeczności, a w szczególności uczniom i nauczycielom. Chcemy aby przestrzeń wokół szkoły ożywiła się, ale także była bezpieczna. Aby to osiągnąć już na etapie projektowania zaprosiliśmy społeczność szkolną do współpracy. Wiemy, że zależy nam na: trosce o przyrodę oraz miejscach do rekreacji i odpoczynku, które będą sprzyjać edukacji w terenie.
Reagujemy na problem
Podczas intensywnego deszczu, wokół budynku szkoły gromadzi się dużo wody co wywołuje lokalne podtopienia. Betonowe powierzchnie skutecznie utrudniają odprowadzenie i zatrzymanie wody w gruncie. Szereg małych działań przewidzianych w koncepcji, jest reakcją na to zjawisko. Dzięki rozwiązaniom opartym na przyrodzie, złapiemy wodę w gruncie, a problem zalewania zmniejszy się. Ponadto w modelowy sposób pokażemy różne przykłady, gotowe do stworzenia w innych miejscach na terenie dzielnicy, a także całej Warszawy – np. w prywatnych ogródkach, działkach czy na osiedlach. Każdy obiekt opiszemy na ustawionych w terenie tabliczkach, tworząc w ten sposób ścieżkę edukacyjną z punktami informacyjnymi. Wiedzy dostępna będzie dla każdego!
Jak znaleźliśmy się w Wawrze?
Od momentu złożenia wniosku projektowego, do otrzymania dofinansowania upłynęły prawie dwa lata. Dlatego w listopadzie 2021 roku, wspólnie z dyrekcją Szkoły Podstawowej nr 195 i przedstawicielami urzędu Dzielnicy Wawer, który jest Partnerem projektu zastanowiliśmy się raz jeszcze nad zaplanowanymi działaniami. Wtedy pojawiła się myśl, która przyświecać nam będzie do końca realizacji projektu – przestrzeń ta, ma stanowić wizytówkę miejsca przyjaznego klimatowi, pokazywać jego walory ale przede wszystkim zapraszać do spędzania w niej czasu. Do tej wizji, wyjątkowo wyraźnie nie pasował duży, wyłożony kostką brukową plac przed szkołą.
Widzimy potrzebę działania – czy to wystarczy?
W międzyczasie odbyliśmy rozmowy z nauczycielami. Poznaliśmy obawy i wyzwania identyfikowane przez pedagogów już na początkowym etapie realizacji projektu (więcej o warsztacie możecie przeczytać w artykule). Ponadto rozpoczęliśmy współpracę z grupą JAZ+Architekci i przygotowywaliśmy się do wyznaczenia obszaru, który poddamy konsultacjom. Zespół projektantów, dzięki obserwacji terenowej, mógł samodzielnie ocenić możliwości realizacji zaplanowanych w koncepcji rozwiązań, a także wykorzystując swoje dotychczasowe doświadczenia, zaproponować kierunki zmian. Ustaliliśmy wówczas, że najbardziej atrakcyjnym obszarem, projektowanym wspólnie ze społecznością szkolną będzie newralgiczne miejsce – plac przed szkołą, na którym o każdej porze roku i przy każdej pogodzie, dotkliwie odczuwalne są negatywne skutki zmian klimatu.
Podczas pierwszego spotkania warsztatowego w kwietniu zaprosiliśmy do rozmowy reprezentujących społeczność szkolną uczniów i nauczycieli. Dzięki spotkaniu poznaliśmy ich różne potrzeby. Na pozór różne, bo jak okazało się podczas warsztatów, potrzeby te pokrywały się ze zdiagnozowanymi przez ekspertów w roku 2019, kiedy to w ramach szkoleń Climate NBS Polska, narodził się pomysł przeprowadzenia interwencji.
Pierwsze warsztaty – eksplozja pomysłów i zrozumienie wyzwań klimatycznych!
Projektowanie z uczniami było długo wyczekiwanym przez nas wydarzeniem. Byliśmy bardzo ciekawi ich pomysłów i oczywiście nie zawiedliśmy się – spotkaniom towarzyszyła niezwykle twórcza atmosfera. Dwa warsztaty konsultacyjno-projektowe przeprowadziliśmy 21 kwietnia. Aby zapewnić młodzieży komfortowe warunki pracy w jednym z nich uczestniczyły dzieci młodsze a w drugim dzieci starsze. Dodatkowo, w każdej grupie zostały stworzone 3 zespoły. W warsztatach aktywny udział brały także nauczycielki reprezentujące grupę nauczycieli wspierających realizację projektu.
Pierwszą aktywnością, do której zaprosiliśmy uczestników warsztatów była diagnoza terenowa. Podczas spaceru badawczego, młodzież chętnie dzieliła się swoimi doświadczeniami związanymi z funkcjonowaniem tego terenu. Uczniowie opowiadali także o sposobach na jego dotychczasowe wykorzystanie. Ponadto teren został zwymiarowany i dokładnie zinwentaryzowany, co stanowiło wkład do dalszych prac projektowych – kolejnych aktywności warsztatowych. Następnie uczestnicy, opracowywali makiety zawierające liczne propozycje zmian na placu przed szkołą. Ogromne zaangażowanie uczestników sprawiło, że wsparcie moderatorów z Fundacji Sendzimira oraz projektantów pracowni JAZ+Architekci było znikome 🙂
W efekcie spotkań powstało sześć makiet/planów składających się z wielu pomysłów na zagospodarowanie terenu. Co istotne, jednym z najczęściej pojawiających się postulatów zmian, był pomysł na rozszczelnienie, zwiększenie powierzchni terenu zieleni i różnorodności nasadzeń. Prawda, że mamy mądrą młodzież? 🙂
Od sześciu propozycji do trzech wariantów
Na podstawie opracowanych przez uczniów pomysów, zespół projektantów sporządził kilka wariantów koncepcji zagospodarowania. Przygotowane warianty konsultowaliśmy z całą społecznością szkolną. W konsultacjach zorganizowanych w szkole, udział wzięły wszystkie klasy III-VII, a możliwość wypowiedzi mieli także nauczyciele, rodzice oraz opiekunowie dzieci. Odpowiedzi od osób dorosłych zbieraliśmy za pośrednictwem formularza online a częściowo także w formie papierowej.
Respondenci zostali poproszeni o ocenę każdego z trzech wariantów w skali od 1 do 10 oraz wskazanie tych elementów, które najbardziej im się spodobały. Ponadto zbieraliśmy także uwagi lub propozycje zmian w formie otwartych odpowiedzi.
Konsultacje były niezwykle inspirujące, uczestnicy i uczestniczki byli otwarci i zaangażowani, wyniki procesu zebraliśmy w Raporcie z konsultacji (link). Warto podkreślić, że najważniejszym wnioskiem jest konieczność rozszczelnienia przestrzeni i dostosowania jej do zmieniających się warunków klimatycznych – tak aby jej użytkownicy (tak ludzie jak i zwierzęta) mogli robić to w komfortowych warunkach.
Wiele spotkań, różne pomysły i jedna wspólna koncepcja
Dzięki spotkaniom przeprowadzonym ze społecznością szkolną, a także uzgodnieniom z zarządcami terenu, grupa projektantów mogła przygotować koncepcję – spójną z pierwotną wizją i uwzględniającą wybrane w ramach konsultacji elementy. Zaprezentowaliśmy ją 10 maja podczas warsztatów podsumowujacych z uczniami zaangażowanymi w konsultacje. Omówiliśmy wtedy na forum wszelkie wątpliwości, odpowiadaliśmy na nurtujące uczniów pytania a następnie przy pomocy różnych materiałów stworzyliśmy prototypy elementów w przestrzeni. Był to bardzo ważny krok, ponieważ dzięki tej próbie, będziemy mogli wprowadzić do koncepcji niezbędne poprawki, które bez “przymiarki” w terenie nie zostałyby zidentyfikowane. Tak opracowana koncepcja stanowić będzie podstawę do projektu wykonawczego.
Koncepcja, projekt i co dalej?
Mamy nadzieję, że niebawem będziemy mogli zaprezentować Wam zmodyfikowaną koncepcję przemiany terenu wokół Szkoły Podstawowej nr 195 w Wawrze – zapewniamy, że zmiana będzie widoczna!
A my… musimy się Wam również przyznać, do tego, że działania projektowo-inwestycyjne, są jedynie pretekstem do przeprowadzenia szeregu działań edukacyjnych w ramach projektu 🙂 Wiodącym atutem realizacji tej inwestycji jest edukacja – skierowana do wszystkich zainteresowanych retencją wody na terenach silnie zurbanizowanych.
Co mamy w planach? Przymierzamy się do:
- realizacji warsztatów praktycznych w 2023r.,
- stworzenia materiału edukacyjnego na temat wspierania rozwiązań sprzyjających przyrodzie,
- przygotowania szkolenia dla nauczycieli z całej Polski a także
- opracowania kampanii informacyjno-edukacyjnej, podejmującej tematykę gospodarowania wodą opadową w kontekście łagodzenia negatywnych skutków zmian klimatu i adaptacji do nich.
Modelowy obiekt, do którego powstania chcemy doprowadzić w Wawrze, będzie mógł służyć jako wzór do naśladowania dla innych szkół i przedszkoli, pragnących zmierzyć się ze zmianami klimatu na własnym terenie. Obserwujcie nasze działania na stronie oraz w mediach społecznościowych!